Τα υλικά του φλοιού της γης (πετρώματα, χώμα) περιέχουν τα φυσικά ραδιονουκλίδια ουράνιο (U-238), θόριο (Th-232), τα θυγατρικά τους ραδιοϊσότοπα, όπως το ράδιο (Ra-226, θυγατρικό του U-238), καθώς και κάλιο (K-40). Κατά συνέπεια, τα οικοδομικά υλικά, ως προερχόμενα από τα υλικά του φλοιού της γης, περιέχουν ποσότητες φυσικής ραδιενέργειας.
Δεδομένου ότι οι συγκεντρώσεις των φυσικών ραδιονουκλιδίων στα οικοδομικά υλικά μπορούν να κυμαίνονται από μηδαμινές έως υψηλές τιμές, ανάλογα με το είδος και την προέλευση του υλικού, διεθνείς οργανισμοί (ICRP, IAEA) και η ΕΕ έχουν εκδώσει συστάσεις αναφορικά με τον έλεγχο και τη χρήση των οικοδομικών υλικών ενδιαφέροντος όσον αφορά την ακτινοπροστασία του πληθυσμού. Οι συστάσεις βασίζονται σε δοσιμετρικές εκτιμήσεις με βάση δυσμενείς υποθέσεις και σενάρια έκθεσης στην ακτινοβολία γάμμα που εκπέμπουν τα υλικά αυτά. Σχετική διάταξη περιλαμβάνεται στα ισχύοντα Ευρωπαϊκά Βασικά Πρότυπα Ασφάλειας, όπως περιγράφονται στην Οδηγία 2013/59/Ευρατόμ.
Σε εθνικό επίπεδο, στους Κανονισμούς Ακτινοπροστασίας, και ειδικότερα στο άρθρο 75 του π.δ. 101/2018, προβλέπεται ο έλεγχος συγκεκριμένων οικοδομικών υλικών (αυτών που προσδιορίζονται στον κατάλογο του παραρτήματος ΧΙΙΙ του π.δ. 101/2018). Ο έλεγχος βασίζεται στον προσδιορισμό του δείκτη συγκέντρωσης ενεργότητας, Ι, ο οποίος προκύπτει από τον ακόλουθο μαθηματικό τύπο:
I = C Ra226 /300 Bq/kg + C Th232 /200 Bq/kg + C K40 /3000 Bq/kg
όπου C Ra226, C Th232 και C K40 είναι οι συγκεντρώσεις ενεργότητας σε Bq/kg των αντίστοιχων ραδιονουκλιδίων στο οικοδομικό υλικό. Ο παραπάνω δείκτης Ι αποτελεί ένα συντηρητικό εργαλείο για την εξακρίβωση της υπέρβασης του επιπέδου αναφοράς του 1 mSv ανά έτος από εξωτερική έκθεση σε ακτινοβολία γάμμα (ο ορισμός και η χρήση του δείκτη συγκέντρωσης ενεργότητας καθορίζονται στο Παράρτημα VIII του π.δ. 101/2018).
Η ΕΕΑΕ έχει εκδώσει σύσταση (απόφαση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΕΑΕ κατά την 266η συνεδρίαση της 20.12.2019) αναφορικά με τη χρησιμοποίηση στο εσωτερικό κτιρίων των οικοδομικών υλικών που προσδιορίζονται στο παράρτημα ΧΙΙΙ του π.δ. 101/2018 (ενδεικτικός κατάλογος οικοδομικών υλικών που λαμβάνονται υπόψη σχετικά με την ακτινοβολία γάμμα που εκπέμπουν). Για την έκδοση της σύστασης η ΕΕΑΕ χρησιμοποίησε τις κατευθυντήριες γραμμές της δημοσίευσης Radiological Protection Principles concerning the Natural Radioactivity of Building Materials, RP 112, 1999, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η σύσταση διαβιβάζεται προς το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κατ’ εφαρμογή της παρ. 3 του άρθρου 75 του π.δ. 101/2018.