Ιοντίζουσα ακτινοβολία

Οι Κανονισμοί Ακτινοπροστασίας έχουν ως βασικό στόχο την προστασία της υγείας των ατόμων, σε περίπτωση επαγγελματικής έκθεσης, ιατρικής έκθεσης και έκθεσης του κοινού σε κινδύνους που προκύπτουν από τις ιοντίζουσες ακτινοβολίες. Οι Κανονισμοί Ακτινοπροστασίας εφαρμόζονται σε:

  • κατάσταση σχεδιασμένης έκθεσης, στην περίπτωση δηλαδή που γίνεται σχεδιασμένη χρήση μιας πηγής ακτινοβολίας, όπως π.χ είναι η χρήση ακτινογραφικών συστημάτων σε ιατρικά μηχανήματα, η λειτουργία ραδιενεργών πηγών στη βιομηχανία κλπ. Σε αυτές τις καταστάσεις μπορεί να υπάρξει έκθεση:
    • των επαγγελματιών (π.χ. χειριστές μηχανημάτων που εκπέμπουν ακτινοβολία)
    • του κοινού (π.χ. άτομα που επισκέπτονται χώρους γειτνιάζοντες με θαλάμους ακτινογράφησης) και
    • των εξεταζόμενων ή ασθενών που υποβάλλονται σε κάποια ιατρική εξέταση με χρήση ακτινοβολίας
  • κατάσταση υφιστάμενης έκθεσης, στην περίπτωση που υπάρχει μια πηγή ακτινοβολίας που δεν ήταν γνωστή η ύπαρξή της ή που δεν ήταν υπό κανονιστικό έλεγχο. Σε αυτές τις καταστάσεις μπορεί να υπάρξει έκθεση:
    • των επαγγελματιών στο χώρο (π.χ. εργαζόμενοι σε περιβάλλοντα με αυξημένη φυσική ραδιενέργεια)
    • του κοινού (π.χ. διαμονή σε περιβάλλοντα με υψηλή συγκέντρωση ραδονίου)
  • κατάσταση έκτακτης ανάγκης, στην περίπτωση που υπάρχει απροσδόκητη εξέλιξη μιας σχεδιασμένης κατάστασης ή μία έκνομη πράξη. Σε αυτές τις καταστάσεις μπορεί να υπάρξει έκθεση τόσο των επαγγελματιών (π.χ. πρώτων ανταποκριτών, πυροσβεστών) όσο και του κοινού.
    katastaseis  
Αποτύπωση των 3 καταστάσεων έκθεσης που προβλέπονται στο νέο κανονιστικό πλαίσιο και αντιστοίχιση των κατηγοριών που αυτές αφορούν, δηλαδή τους εκτιθέμενους εργαζόμενους (επαγγελματική έκθεση), το κοινό (έκθεση κοινού) και τους εξεταζόμενους/ασθενείς (ιατρική έκθεση). 

 

Η διασφάλιση της τήρησης των απαιτήσεων ακτινοπροστασίας γίνεται με την άσκηση κανονιστικού ελέγχου (α) σε όλες τις αιτιολογημένες πρακτικές ακτινοβολιών, (β) τις πρακτικές που περιλαμβάνουν φυσικά ραδιενεργά υλικά που προκαλούν έκθεση των εργαζομένων ή μελών του κοινού, η οποία δεν δύναται να παραβλεφθεί από άποψη ακτινοπροστασίας και (γ) τη μεταφορά ραδιενεργών υλικών. Ο κανονιστικός έλεγχος διενεργείται βάσει της αρχής της κλιµακούµενης προσέγγισης, δηλαδή είναι ανάλογος του μεγέθους και της πιθανότητας της έκθεσης που προκύπτει από την πρακτική, καθώς και των αποτελεσμάτων που αυτός δύναται να επιφέρει στη μείωση της έκθεσης ή στη βελτίωση της ραδιολογικής ασφάλειας και περιλαμβάνει δύο βασικά στάδια:

 α. Γνωστοποίηση ή έγκριση πρακτικών. Η έγκριση μπορεί να γίνεται είτε με τη μορφή της καταχώρισης ή με τη μορφή της αδειοδότησης.

Η γνωστοποίηση ή έγκριση πρακτικών περιλαμβάνει την έκδοση διοικητικής πράξης ανάλογα με το είδος της πρακτικής (αριθμό γνωστοποίησης, αποδεικτικό καταχώρισης ή άδεια).

Οι πρακτικές που υπόκεινται σε κανονιστικό έλεγχο για τους σκοπούς της ακτινοπροστασίας περιγράφονται κατά γενικό τρόπο στο Τμήμα 2 του Κεφ. Ε' του π.δ. 101/2018 "Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2013/59/Ευρατόμ του Συμβουλίου, της 5ης Δεκεμβρίου 2013, για τον καθορισμό βασικών προτύπων ασφάλειας για την προστασία από τους κινδύνους που προκύπτουν από τις ιοντίζουσες ακτινοβολίες… – Θέσπιση Κανονισμών Ακτινοπροστασίας" (ΦΕΚ 194/Α/20.11.2018) και εξειδικεύονται, λαμβανομένων υπόψη των εφαρμογών ακτινοβολιών στη χώρα μας, στην κοινή υπουργική απόφαση 45872/2019 "Διαδικασίες κανονιστικού ελέγχου πρακτικών ιοντιζουσών ακτινοβολιών - αναγνώριση υπηρεσιών και εμπειρογνωμόνων" (ΦΕΚ 1103/Β/03.04.2019) όπως έχει τροποποιηθεί με την κ.υ.α. 32083/2022 (ΦΕΚ 1552/Β/04.04.2022) (βλ. σχετική άτυπη κωδικοποίηση των δύο κ.υ.α.). Ανάλογα την πρακτική, ακολουθείται η διαδικασία της γνωστοποίησης, της καταχώρισης και της αδειοδότησης. Ειδικότερα, στο μέρος Α του Παραρτήματος Ι της προαναφερόμενης κ.υ.α. παρατίθενται οι πρακτικές για τις οποίες απαιτείται μόνο γνωστοποίηση, στο μέρος Β οι πρακτικές που υπόκεινται σε καταχώριση και στο μέρος Γ οι πρακτικές που υπόκεινται σε αδειοδότηση.

Κατ' εφαρμογή των όσων προβλέπονται στην παρ. 3 του άρθρου 4 της κ.υ.α. 45872/2019, η ΕΕΑΕ αναρτά στον διαδικτυακό της τόπο ενδεικτικό κατάλογο που επεξηγεί την αντιστοίχιση των πρακτικών του Παραρτήματος Ι με τις διάφορες εφαρμογές ακτινοβολιών, με σκοπό τη διευκόλυνση στην υποβολή των απαιτούμενων δικαιολογητικών. 

β. Επιθεωρήσεις κατάλληλης συχνότητας. Οι επιθεωρήσεις διενεργούνται από την ΕΕΑΕ για την εξακρίβωση της συμμόρφωσης με τις νομικές απαιτήσεις των Κανονισμών Ακτινοπροστασίας.

Η ΕΕΑΕ εφαρμόζει σύστημα επιθεώρησης για την επιβολή των διατάξεων των κανονισμών ακτινοπροστασίας και φροντίζει για την έναρξη της παρακολούθησης και τη λήψη διορθωτικών μέτρων, όπου απαιτείται.

Το πρόγραμμα επιθεωρήσεων καταρτίζεται λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος και τη φύση του κινδύνου που σχετίζεται με τις πρακτικές, μια γενική εκτίμηση των ζητημάτων ακτινοπροστασίας στις πρακτικές και τον βαθμό συμμόρφωσης με τις διατάξεις των Κανονισμών Ακτινοπροστασίας. Οι επιθεωρήσεις είναι «προγραµµατισµένες» ή «έκτακτες», μπορούν δηλαδή να διενεργηθούν σε οποιαδήποτε χρονική στιγµή. Και στις δύο περιπτώσεις, οι επιθεωρήσεις γίνονται είτε «προειδοποιηµένα» είτε «απροειδοποίητα».

Συγκεντρωτικά στοιχεία και συμπεράσματα από τις επιθεωρήσεις σε οργανισμούς με πρακτικές ιοντιζουσών ακτινοβολιών δημοσιοποιούνται από την ΕΕΑΕ, κατ’ εφαρμογή της περίπτωσης (γ) της παρ. 2 του άρθρου 104 του π.δ. 101/2018 που προβλέπει ότι διατίθεται στο κοινό η γενική εικόνα του προγράμματος επιθεωρήσεων και τα κύρια ευρήματα από την εφαρμογή του σε ετήσια βάση. 

Γνωστοποίηση

Ο οργανισμός που εφαρμόζει πρακτικές που περιλαμβάνονται στο μέρος Α του Παραρτήματος Ι της κ.υ.α. 45872/2019 "Διαδικασίες κανονιστικού ελέγχου πρακτικών ιοντιζουσών ακτινοβολιών - αναγνώριση υπηρεσιών και εμπειρογνωμόνων" (ΦΕΚ 1103/Β/03.04.2019) υπόκειται σε κανονιστικό έλεγχο μέσω της διαδικασίας της γνωστοποίησης.

Περισσότερα:

Καταχώριση

Ο οργανισμός που εφαρμόζει πρακτικές που περιλαμβάνονται στο μέρος Β του Παραρτήματος Ι της κ.υ.α. 45872/2019 "Διαδικασίες κανονιστικού ελέγχου πρακτικών ιοντιζουσών ακτινοβολιών - αναγνώριση υπηρεσιών και εμπειρογνωμόνων" (ΦΕΚ 1103/Β/03.04.2019) υπόκειται σε κανονιστικό έλεγχο μέσω της διαδικασίας της καταχώρισης.

Περισσότερα:

Αδειοδότηση

Ο οργανισμός που εφαρμόζει πρακτικές που περιλαμβάνονται στο μέρος Γ του Παραρτήματος Ι της κ.υ.α. 45872/2019 "Διαδικασίες κανονιστικού ελέγχου πρακτικών ιοντιζουσών ακτινοβολιών - αναγνώριση υπηρεσιών και εμπειρογνωμόνων" (ΦΕΚ 1103/Β/03.04.2019) υπόκειται σε κανονιστικό έλεγχο μέσω της διαδικασίας της αδειοδότησης.

Περισσότερα:

Κανονιστικός Έλεγχος για Πρακτικές με NORM υλικά στην Ελλάδα

Η ρύθμιση και εποπτεία των οργανισμών που διενεργούν, μεταξύ άλλων, πρακτικές με υλικά NORM (φυσικά ραδιενεργά υλικά - naturally occurring radioactive materials) εμπίπτει στο τρέχον κανονιστικό πλαίσιο που εφαρμόζεται στη χώρα από το 2018.

Περισσότερα:

Κανονιστικό πλαίσιο

Το ρυθμιστικό πλαίσιο που διέπει τις εφαρμογές των ιοντιζουσών ακτινοβολιών αφορά ένα ευρύ φάσμα εργαζομένων και επαγγελματιών στον χώρο της υγείας, στον χώρο της βιομηχανίας και των υπηρεσιών, αλλά και έναν μεγάλο αριθμό θεσμικών φορέων με αρμοδιότητα στους τομείς της δημόσιας υγείας, της προστασίας του περιβάλλοντος, της πολιτικής προστασίας και γενικά της ασφάλειας των ακτινοβολιών.

Περισσότερα: