Οι ιοντίζουσες ακτινοβολίες βρίσκουν σημαντικές διαγνωστικές και θεραπευτικές εφαρμογές στην ιατρική. Η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση παθήσεων μέσω απεικονιστικών τεχνικών και οι εξελιγμένες θεραπείες συμβάλλουν στην επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου.
Σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα, παγκοσμίως το 20% της συλλογικής δόσης ακτινοβολίας του πληθυσμού από όλες τις φυσικές και τεχνητές πηγές ακτινοβολιών προέρχεται από τις ιατρικές εφαρμογές, οι οποίες αποτελούν την κύρια πηγή έκθεσης του πληθυσμού σε ανθρωπογενείς (τεχνητά παραγόμενες) ακτινοβολίες. Το ποσοστό αυτό είναι 50% στις προηγμένες χώρες. Ειδικότερα, ο άνθρωπος δέχεται ακτινοβολία όταν υποβάλλεται σε ακτινολογικές διαγνωστικές εξετάσεις (π.χ. αξονικές τομογραφίες, μαστογραφίες), διαγνωστικές εξετάσεις πυρηνικής ιατρικής (π.χ. σπινθηρογραφήματα, Positron Emision Tomography - PET/CT) και επεμβατικές ακτινολογικές διαδικασίες (π.χ. αγγειοχειρουργικές και καρδιολογικές επεμβάσεις, τοποθέτηση βηματοδοτών). Επιπρόσθετα, κατά τις θεραπευτικές διαδικασίες (ακτινοθεραπεία και θεραπείες πυρηνικής ιατρικής) οι ασθενείς εκτίθενται σε υψηλές δόσεις ακτινοβολίας, οι οποίες είναι κατάλληλα σχεδιασμένες για κάθε ασθενή ξεχωριστά, ώστε να επιτυγχάνεται το βέλτιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Οι διαγνωστικές εκθέσεις χαρακτηρίζονται από αρκετά χαμηλές δόσεις στους ασθενείς που είναι επαρκείς για να παρέχουν τις απαραίτητες κλινικές πληροφορίες. Αντίθετα, οι θεραπευτικές εκθέσεις είναι λιγότερο συχνές και περιλαμβάνουν πολύ υψηλότερες δόσεις για τη θεραπεία της ασθένειας ή για ανακούφιση από τα συμπτώματα.
Σκοπός της ακτινοπροστασίας στις διαγνωστικές εξετάσεις είναι να εξασφαλισθεί ότι δίνεται η μικρότερη δόση στον ασθενή με το καλύτερο διαγνωστικό αποτέλεσμα, ενώ στις θεραπευτικές πρακτικές (πυρηνική ιατρική, ακτινοθεραπεία) ότι δίνεται η σωστή δόση στον στόχο, προστατεύοντας ταυτόχρονα τους υγιείς ιστούς. Παράλληλα, σκοπός της ακτινοπροστασίας είναι η προστασία των εργαζομένων, του πληθυσμού και του περιβάλλοντος.
Αναλυτικά: