Η UVC ακτινοβολία, η οποία αποτελεί μέρος του φάσματος της υπεριώδους ακτινοβολίας, έχει την ικανότητα να εξουδετερώνει παθογόνους μικροοργανισμούς (ιούς, βακτήρια, μύκητες και πρωτόζωα) στον αέρα, το νερό και τα τρόφιμα. Λαμπτήρες εκπομπής UVC ακτινοβολίας χρησιμοποιούνται από τις αρχές του περασμένου αιώνα για την απολύμανση (disinfection) χώρων (π.χ. νοσοκομεία) και επιφανειών (π.χ. εργαστηριακοί πάγκοι).
Η UVC ακτινοβολία απορροφάται από το γενετικό υλικό των παθογόνων μικροοργανισμών. Η απορρόφηση αυτή προκαλεί μεταλλάξεις οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα την διακοπή του πολλαπλασιασμού αυτών των μικροοργανισμών.
Η απολύμανση με λαμπτήρες UVC εξαρτάται από διάφορους παράγοντες οι κυριότεροι εκ των οποίων είναι τα χαρακτηριστικά του χώρου (π.χ. διαστάσεις) και των επιφανειών (π.χ. ύπαρξη πόρων, σκόνης), οι περιβαλλοντικές συνθήκες (π.χ. υγρασία) και το είδος του παθογόνου μικροοργανισμού. Κάθε μικροοργανισμός εξουδετερώνεται με συγκεκριμένη δόση ενέργειας UVC ακτινοβολίας. Η απολύμανση είναι αποτελεσματική μόνο εφόσον η UVC ακτινοβολία απορροφάται απευθείας από τους μικροοργανισμούς, όταν δηλαδή οι μικροοργανισμοί δεν βρίσκονται στη σκιά της ή πίσω από φυσικά εμπόδια (π.χ. κάτω από ένα τραπέζι, στην περίπτωση που ο λαμπτήρας είναι τοποθετημένος στο ταβάνι).
Όσοι εγκαθιστούν συστήματα UVC για απολύμανση χώρων και επιφανειών οφείλουν να τοποθετούν το κατάλληλο είδος και αριθμό λαμπτήρων στην κατάλληλη θέση ώστε να εξασφαλίζεται η κατάλληλη δόση ενέργειας στα σημεία ενδιαφέροντος. Ταυτόχρονα θα πρέπει να εξασφαλίζεται ότι η ενδεχόμενη έκθεση των ανθρώπων στη UVC ακτινοβολία γίνεται με ασφάλεια.
Σημειώνεται ότι έχει αναφερθεί διεθνώς πως οι εμπορικά διαθέσιμοι λαμπτήρες UVC ακτινοβολίας ενδέχεται να εκπέμπουν και άλλα μήκη κύματος υπεριώδους ακτινοβολίας, δηλαδή UVB ή/και UVA. Επίσης, έχουν αναφερθεί περιπτώσεις εμπορικά διαθέσιμων λαμπτήρων όπου η παραγόμενη δόση ενέργειας ήταν ανεπαρκής για την επίτευξη απολύμανσης καθώς και περιπτώσεις λαμπτήρων που δεν εκπέμπουν καθόλου UVC ακτινοβολία.
Τι πρέπει να γνωρίζουμε από άποψη ακτινοπροστασίας
Η UVC ακτινοβολία έχει πολύ μικρό βάθος διείσδυσης, της τάξης των μερικών δεκάδων μικρομέτρων και η δράση της είναι τελείως επιφανειακή. Δεν μπορεί να διαπεράσει τοίχους ή υλικά. Μπορεί ωστόσο να προκαλέσει επιφανειακές φθορές σε υλικά (αποχρωματισμό έγχρωμων επιφανειών, πολυμερισμό πλαστικών κ.ά.).
Επίσης, παρόλο που το βάθος διείσδυσης της UVC ακτινοβολίας είναι εξαιρετικά περιορισμένο, τυχόν έκθεση του ανθρώπου σε UVC ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει παροδικούς ερεθισμούς στο δέρμα (ερύθημα) και τα μάτια (ερεθισμός του κερατοειδούς χιτώνα). Για τον λόγο αυτόν τα συστήματα απολύμανσης με UVC ακτινοβολία δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για απολύμανση των χεριών ή άλλων μερών του ανθρώπινου σώματος.
Συμπερασματικά, θα πρέπει όταν χρησιμοποιούνται συστήματα απολύμανσης με UVC ακτινοβολία να εξασφαλίζεται αφενός ότι επιτυγχάνουν αποτελεσματική απολύμανση, αφετέρου ότι η έκθεση των ανθρώπων γίνεται με ασφάλεια.
Σχετικοί σύνδεσμοι:
- ICNIRP Note on use of UVC lamps to kill/inactivate the coronavirus (SARS-CoV-2):
https://www.icnirp.org/en/activities/news/news-article/sars-cov-2-and-uvc-lamps.html - Coronavirus disease (COVID-19) advice for the public: Myth busters
https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/myth-busters - CIE position statement on the use of ultraviolet (UV) radiation to manage the risk of Covid-19 transmission
http://cie.co.at/publications/cie-position-statement-use-ultraviolet-uv-radiation-manage-risk-covid-19-transmission